Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych warunków szacowania szkód w uprawach i płodach rolnych z dnia 16 kwietnia 2019 r. (Dz.U. poz. 776 z 2019 r.) wykonuje upoważnienie ustawowe zawarte w art. 49 ust I i 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2018 r. poz.2033, z późn. zm.). Rozporządzenie ma na celu określenie:
sposobu i terminów zgłaszania szkód łowieckich;
sposobu powiadamiania o terminach dokonania oględzin i szacowania ostatecznego szkód łowieckich;
szczegółowego sposobu dokonywania oględzin i szacowania ostatecznego szkód łowieckich;
szczegółowego sposobu ustalania wysokości i wypłaty odszkodowania za szkody łowieckie;
wzorów protokołów oględzin i szacowania ostatecznego.
Rozpoczęcie procedury szacowania szkody dokonuje się na złożony przez poszkodowanego pisemny wniosek. Może on mieć postać pisemną lub elektroniczną. Umożliwienie zgłoszenia za pośrednictwem poczty elektronicznej ułatwi i przyspieszy zgłaszającym szkodę łowiecką kontakt kołem łowieckim. Rozporządzenie określa, że czas na zgłoszenie szkody wynosi maksymalnie 3 dni od dnia jej stwierdzenia, a w przypadku sadów 14 dni od dnia jej powstania. Szkody wyrządzone przez dziki na łąkach i pastwiskach w czasie trwania okresu wegetacyjnego będą zgłaszane w terminie 3 dni od dnia ich stwierdzenia, natomiast szkody wyrządzone poza okresem wegetacyjnym przed rozpoczęciem okresu wegetacji. W związku z tym, że tropy ulegają po jakimś czasie zniekształceniu, szczególnie gdy wystąpią opady deszczu, odróżnienie tropów jelenia od tropów łosia lub żubra może przysporzyć wiele problemów nawet specjalistom z zakresu szacowania szkód łowieckich.
Za szkody wyrządzone przez dziki, łosie, jelenie, daniele i samy na terenach wchodzących w skład obwodów łowieckich oraz podczas wykonywania polowania odpowiadają dzierżawcy bądź zarządcy obwodów łowieckich.
Z kolei za szkody wyrządzone w uprawach rolnych przez łosie (obecnie objęte całoroczną ochroną) odpowiada Skarb Państwa i to on wynagradza te szkody. Wobec powyższego należy dokładnie określić gatunek zwierzęcia, które wyrządziło szkody, gdyż nieprecyzyjne określenie gatunku może narazić podmioty rekompensujące szkody na straty finansowe.
W rozporządzeniu określono również sposób zawiadamiania poszkodowanego o terminie oględzin lub ostatecznego szacowania szkody. Zawiadomienie o terminie oględzin lub szacowania ostatecznego ma formę pisemną i może być przekazane za pośrednictwem poczty elektronicznej lub przez krótkie wiadomości tekstowe (SMS). Taki sposób zawiadamiania ułatwi i przyspieszy kontakt pomiędzy zainteresowanymi stronami biorącymi udział w szacowaniu szkód. Określono również, że w taki sam sposób nadleśniczy albo dyrektor regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe powinien zawiadomić zainteresowane strony o oględzinach albo szacowaniu ostatecznym w ramach postępowania odwoławczego.
Dookreślenie procedury szacowania szkód spowodowanych przez zwierzęta łowne w uprawach i płodach rolnych lub podczas wykonywania polowania, określenie rodzaju uprawy, jej stanu, jakości, obszaru, rozmiaru szkód, plonu z 1 ha umożliwią dokładne wyliczenie odszkodowania
Z uwagi na fakt, że ustawa – Prawo łowieckie określa wprost, że podczas oględzin oraz szacowania ostatecznego ustala się m.in. stan i jakość uprawy, odpowiednie regulacje odnoszące się dookreślenia sposobu ustalania ww. kryteriów znalazły się również w projekcie rozporządzenia.
Jednocześnie przyjęty w rozporządzeniu sposób określenia stanu i jakości uprawy znajduje swoje przełożenie w protokołach szacowania szkód, których wzory określa załącznik do projektu rozporządzenia Określenie stanu i jakości uprawy zawarte w protokole szacowania szkód stanowi dodatkowe uzupełnienie informacji o uprawie w odniesieniu do metodyki wyliczenia plonu z uprawy. W przypadku gdy z określenia stanu i jakości uprawy lub płodu rolnego wynika, że jest np. zła, określony na podstawie prób polowych plon z uprawy zwykle jest niższy, co wpływa też na wysokość wyliczonego odszkodowania. W przypadku gdy stan i jakość uprawy są bardzo dobre, plon ustalony na podstawie prób polowych jest również wyższy. Natomiast w przypadkach, gdy nie ma możliwości określenia plonowania na podstawie prób polowych, plon z 1 ha ustala się na podstawie średniej wartości plonowania z regionu powstania szkody w oparciu o dane uzyskane w wojewódzkim ośrodku doradztwa rolniczego lub odpowiedniej jednostce naukowej. W takim przypadku stan i jakość uprawy będzie miał przełożenie na wysokość wypłaty odszkodowania, ponieważ
wartości używane do określenia odszkodowania stanowią średnią. W przypadku płodu rolnego wysokość wyliczonego do wypłaty odszkodowania również zależna będzie od stanu i jakości płodu.
Ponadto stworzenie ram prawnych do używania odbiorników Globalnych Systemów Nawigacji Satelitarnej (GNSS) oraz bezzałogowych statków powietrznych (dronów) podczas pomiarów uszkodzonych powierzchni przyśpieszy wykonywanie prac przez zespół szacujący daną szkodę.
W przypadku plonów z użytków zielonych , które nie występują w obrocie rynkowym w regionie powstania szkody, czyli brak jest skupu o charakterze powszechnym, jego wartościowania dokonuje się w oparciu o współczynniki przeliczeniowe plonu na jednostki zbożowe. Powszechnie stosowaną jednostką przeliczeniową jest jednostka zbożowa. Pozwala ona ustalić wartość danego produktu rolnego w oparciu o cenę rynkową 4 podstawowych zbóż.
Przeliczniki oparte na jednostce zbożowej pozwalają zatem na uzyskanie ceny rynkowej produktu, którego brak w obrocie handlowym, z okresu szacowania szkody. Przeliczniki jednostek zbożowych określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Powiela on wartości zawarte w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej wydanej wspólnie przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Środowiska.
W przypadku płodów rolnych, które nie występują w obrocie rynkowym w regionie powstania szkody, ich wartość określa się na podstawie wartości odtworzeniowej, którą ustala się na podstawie aktualnych cen prac agrotechnicznych oraz wartości rynkowej nasion lub sadzonek niezbędnych do wysiania lub posadzenia.
Wysokość odszkodowania pomniejsza się o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania, które ustalasię indywidualnie dla każdej uprawy. W związku z tym, że poszkodowany rolnik nie ponosi powyższych kosztów, należy odliczyć je od odszkodowania za stracony plon objęty odszkodowaniem.
Wysokość odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki na łąkach i pastwiskach ustalasię na podstawie wartości rynkowej utraconego plonu w danym roku, przez co rozumie się te pokosy (w przypadku łąk), które byłyby możliwe do zebrania, gdyby szkoda nie wystąpiła. Wyliczanie plonu zgodnie z metodyką przewidzianą dla upraw np. zbożowych byłoby nieuzasadnione z uwagi na charakter tych szkód. Jednocześnie dookreślono również przepis wskazujący, te wysokość odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki na łąkach pomniejsza się odpowiednio o nieponiesione koszty zbioru, transportu i przechowywania
W rozporządzeniu wprowadzono ponadto możliwość przybrania przez Zespół szacujący osoby trzeciej do pomocy przy wykonywaniu czynności związanych z szacowaniem szkody w szczególności pomiarów uszkodzonej powierzchni. Osoba ta nie wchodzi w skład zespołu ds. szacowania szkód oraz nie ma żadnego wpływu na proces szacowania szkód. Jednak nieodzownym jest umożliwienie Zespołowi ds. szacowania szkód możliwości korzystania z pomocy osoby trzeciej w przypadku gdy np. przedstawiciel ośrodka doradztwa rolniczego nie weźmie udziału w szacowaniu szkód, a poszkodowany rolnik nie będzie chciał wziąć udziału w czynnościach pomocniczych zmierzających do określenia wysokości odszkodowania – np. zmierzenia powierzchni uszkodzonej uprawy, czy pobierania prób polowych. Dokonywanie tych czynności jedynie przez jednego przedstawiciela dzierżawcy czy zarządcy obwodu łowieckiego jest niemożliwe do wykonania w praktyce.
Szkody w uprawach wieloletnich np. wierzby, miskantu i innych szacowane będą zgodnie z ogólnymi zasadami określonymi dla pozostałych upraw i płodów rolnych. Szacowanie ostateczne szkody i określenie wysokości odszkodowania będzie się odbywać jak w przypadku upraw rolnych przed terminem zbioru uprawy, jednak w przypadku upraw wieloletnich będzie funkcjonował wydłużony cykl plonowania. W przypadku szkód wymagających zaorania, w sytuacji gdy nie ma możliwości określenia wysokości plonu z 1 ha uszkodzonej uprawy, przyjęto, że plon z 1 ha zostanie ustalony jako średni plon na podstawie danych zawartych w trzech ostatnio opublikowanych na stronie podmiotowej Głównego Urzędu Statystycznego (http://stat.gov.pł) rocznikach statystycznych „ Wyniki produkcji roślinnej”
Rozporządzenie wprowadziło również nowe wzory protokołów.
