Głównym celem tej ustawy jest zwiększenie skuteczności zwalczania chorób zakaźnych zwierząt poprzez wprowadzenie nowych rozwiązań w zakresie zabezpieczenia przed rozwleczeniem choroby zakaźnej, zwalczania chorób zakaźnych wśród zwierząt wolno żyjących (dzikich), funkcjonowania organów Inspekcji Weterynaryjnej, a także wprowadzenia sankcji za nieprzestrzeganie zakazów, nakazów i ograniczeń. Zawarte w ustawie zmiany zmierzają do poprawy aktualnej sytuacji epizootycznej w kraju, uniknięcia w przyszłości problemów, jakie obecnie napotyka Inspekcja Weterynaryjna w trakcie zwalczania afrykańskiego pomoru świń, oraz ograniczenia strat ponoszonych przez hodowców, producentów i cały sektor rolno-spożywczy w związku z wystąpieniem tej choroby.
Ustawa dokonuje nowelizacji następujących ustaw:
1) ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej,
2) ustawy z dnia 9 czerwca 1997 r. – Prawo łowieckie,
3) ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami,
4) ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej,
5) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
Do ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej wprowadzono rozwiązania pozwalające na wykonywanie, na gruntach położonych w pasie drogi granicznej, urządzeń lub budowli służących zapobieganiu lub zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. W praktyce umożliwić ma to wybudowanie bariery, która będzie zapobiegała migracji zwierząt wolno żyjących, i tym samym zminimalizowanie ryzyka rozprzestrzeniania się choroby na terenach przygranicznych. Zgodnie z nowelizowaną ustawą, pasem drogi granicznej jest obszar o szerokości 15 metrów, licząc w głąb kraju od linii granicy państwowej. Ze względów technicznych, w ustawie dopuszczono wykonywanie ww. urządzeń lub budowli także na gruntach położonych poza pasem drogi granicznej. Starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, uzyska uprawnienie do ograniczenia, w drodze decyzji, sposobu korzystania z nieruchomości, przez udzielenie zezwolenia na wykonanie urządzeń lub budowli służących zapobieganiu lub zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, jeżeli właściciel nieruchomości nie wyrazi na to zgody. W takim przypadku, ustawa odsyła do stosowania przepisów art. 124 ust. 1a-8 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, dotyczących ograniczenia korzystania z nieruchomości.
Zmiany ustawy z dnia 9 czerwca 1997 r. – Prawo łowieckie mają na celu ujednolicenie zasad, metody i warunków wykonywania polowania i odstrzału redukcyjnego zwierząt łownych w parkach narodowych oraz rezerwatach przyrody. Zmiana wprowadzana do art. 11 ust. 3 ww. ustawy zmierza do ustanowienia obowiązku współpracy organów samorządu terytorialnego z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich, w sprawach związanych ze zwalczaniem chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. W dodawanym do art. 29a ustawy z dnia 9 czerwca 1997 r. – Prawo łowieckie ust. 2a wydzierżawiający uzyskał uprawnienie do wypowiedzenia umowy dzierżawy bez zachowania terminów wypowiedzenia:
1) po zasięgnięciu opinii Polskiego Związku Łowieckiego albo na wniosek Polskiego Związku Łowieckiego – w przypadku nieusprawiedliwionego niezrealizowania przez dzierżawcę obwodu łowieckiego rocznego planu łowieckiego na poziomie co najmniej 80% określonej w tym planie minimalnej liczby zwierzyny grubej do pozyskania, w każdym z trzech następujących po sobie łowieckich lat gospodarczych;
2) na wniosek Polskiego Związku Łowieckiego – w przypadku negatywnej oceny prowadzenia gospodarki łowieckiej przez dzierżawcę obwodu łowieckiego, wynikającej z postępowania kontrolnego przeprowadzonego przez Polski Związek Łowiecki na podstawie statutu.
W ustawie umożliwiono także wykonywanie działań polegających na redukcji dzików na terenach miejskich bez użycia broni palnej. Starosta uzyska możliwość wydania decyzji nie tylko o odłowie lub odstrzale redukcyjnym zwierzyny, lecz również o odłowie wraz z uśmierceniem.
Zmiany dokonywane w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej mają na celu:
1) umożliwienie organom Inspekcji Weterynaryjnej pokrywania wszystkich celowych wydatków związanych ze zwalczaniem danej choroby, a nie tylko tych wymienionych w katalogu określonym przez ministra właściwego do spraw rolnictwa;
2) umożliwienie tworzenia zespołów do spraw dochodzeń epizootycznych, składających się z osób mających specjalistyczną wiedzę z zakresu epizootiologii weterynaryjnej;
3) określenie zasad wyznaczania lekarzy weterynarii niebędących pracownikami powiatowego inspektoratu weterynarii do wykonywania czynności określonych w ustawie;
4) wprowadzenie odpowiedzialności wykroczeniowej za naruszenie wynikającego z decyzji administracyjnej nakazu wykonywania określonych czynności koniecznych do likwidacji zagrożenia epizootycznego lub zagrożenia bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego lub w przypadku, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia publicznego albo dla zabezpieczenia gospodarki narodowej przed poważnymi stratami, przewidując karę grzywny za niewykonanie nakazu.
Zmiana ustawy z dnia 11 marca 2014 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt ma w szczególności na celu wprowadzenie rozwiązań umożliwiających efektywniejsze zwalczanie choroby zakaźnej w populacji zwierząt wolno żyjących. Do katalogu nakazów, zakazów, które może wprowadzić powiatowy lekarz weterynarii w drodze rozporządzenia – aktu prawa miejscowego, dodano zakaz dokarmiania zwierząt łownych oraz nakazy nałożone na wskazane w ustawie podmioty:
1) odłowienia zwierząt łownych wraz z określeniem sposobu przeprowadzenia odłowu oraz postępowania z odłowionymi zwierzętami, w tym ich uśmiercenia;
2) określonego postępowania z odłowionymi lub wyłapanymi zwierzętami;
3) poszukiwania padłych zwierząt;
4) transportu zwłok zwierzęcych do wskazanych miejsc.
W ustawie wprowadzono także zwolnienie od pracy lub wykonywania zajęć służbowych dla osoby wykonującej odstrzał sanitarny zwierząt z zachowaniem prawa do wynagrodzenia lub uposażenia. W ciągu roku kalendarzowego ten czas nie może przekroczyć 6 dni.
Ustawa wejdzie w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.
